Η συνοικία των Εξοχών 1885-1912

ΜΙΕΤ, Θεσσαλονίκη 19 Απριλίου με 26 Ιουνίου 2016

«Πύργοι» ή «Εξοχές» ήταν οι ονομασίες με τις οποίες ήταν ευρύτερα γνωστή η περιοχή έξω από τα νοτιοανατολικά τείχη της πόλης.

«Οι Πύργοι, οίτινες φαίνονται μεν προάστειον, χωριζόμενον από της πόλεως δια του εβραικού νεκροταφείου, αποτελούν μέρος αυτής, ως θερινή μάλλον αριστοκρατική συνοικία , είνε ο προσφιλέστερος περίπατος των Θεσσαλονικέων…» Δ.Κ.Βαρδουνιώτης: « Οι πύργοι της Θεσσαλονίκης», Εθνικόν Ημερολόγιον Κωνσταντίνου Φ.Σκόκου, 1894

Προυπόθεση για να χτιστούν ήταν: 1) Η κατεδάφιση των νοτιοανατολικών τειχών του 1889, 2) η χάραξη της λεωφόρου Χαμηδιέ ( Εθνικής Αμύνης), 3) σύνδεση ιππήλατου τραμ το 1892 και 4) η Πυρκαγιά του 1890.

Αργότερα έγινε η Επιχωμάτωση της παραλίας (1885-1886) σε μια προσπάθεια του Αυτοκρατορικού ταμείου να αποκτήσει νέα προσοδοφόρα οικόπεδα, έτσι ώστε να οικοπεδοποιηθούν οι νέες εκτάσεις και να μεταπωληθούν σε όσους έχουν την οικονομική ευχέρεια να πληρώσουν τις υψηλές τιμές των νέων οικοπέδων.

Το ρυμοτομικό σχέδιο του 1906 που ευθύνεται για τα όρια της συνοικίας καθορίστηκε από ειδικό κυβερνητικό διάταγμα και αποτελούσε φυσική εξέλιξη του σχεδίου του 1889 και πρότεινε τον διπλασιασμό της έκτασης της συνοικίας ( πύκνωση του οδικού δικτύου και αύξηση των ρυθμών οικοπεδοποίησης και ανοικοδόμησης).

Η επέκταση της πόλης έξω από τον παραδοσιακό πυρήνα της, γίνεται μόνο μετά τη συγκοινωνιακή σύνδεση των εξοχών (ιππήλατο τραμ) και τη σταδιακή επέκταση των δικτύων αστικής υποδομής (ύδρευση, φωταέριο, υπόνομοι).

Παράλληλα χτίστηκαν και δημόσια κτήρια, με πρωτοβουλία του οθωμανικού Δημοσίου και των Εθνικών-θρησκευτικών κοινοτήτων, όπως στρατιωτικές εγκαταστάσεις , νοσοκομεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Νοσοκομεία: από το 1892 ως το 1907 ιδρύθηκαν έξι νέα νοσοκομεία, αριθμός εντυπωσιακός για το μέγεθος της πόλης ( το Θεαγένειο1892, το ιταλικό « Βασίλισσα Μαργαρίτα» 1894, το Δημοτικό Νοσοκομείο 1904, το Ρωσικό 1907 και το ισραηλιτικό Νοσοκομείο Hirsch 1907).

Επίσης το πλήθος των θρησκευτικών κτιρίων, με πρώτο τον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας και τελευταίο το Γενί Τζαμί, επιβεβαιώνει την άποψη του Pierre Risal, ο οποίος έγραψε το 1914: « Για τον βιαστικό ταξιδιώτη, η Θεσσαλονίκη είναι μια μοντέρνα Βαβέλ από πρόσωπα, γλώσσες, θρησκείες, έθιμα, ιδέες, πιστεύω».

Τέλος δεν έλειψαν και αναπαραστάσεις βιομηχανικών κτηρίων και χώρων αναψυχής.